نگرش راهبردی قرآن به امنیت مناسک حج

                         
مناسک حج که باهدف قرب به خدای متعال وگسل زدایی از بنیان سیاسی واجتماعی واقتصادی جهان اسلام وبسترسازی برای همبستگی وتحکیم وحدت واقتدار(۱)مسلمانان تشریع شده از مهندسی حکمت آمیزی برخوردار است. فراخوان مسلمانان توانمند(۲) ازگوشه وکنارجهان(۳) دریک مکان وزمان برای اعمالی واحد ومشترک ونمادین، علیرغم همه دشواریهای طی کردن مسیرهای دور، و وجوب آن، نشانه ای از فلسفه مهم بزرگترین رویداد سالانه جامعه انسانی درکره خاکی است.

 

فاصله نخبگان بامردم در خلاء همزبانی

                             

همزبانی به مثابه یک سرمایه اجتماعی، ظرفیتی مناسب برای داد و ستد فکری، فرهنگی و علمی و برقرار کننده خویشاوندی و پیوند بین اقشارمردم است. (1) ملتی که از فرهنگ و تمدن متعالی و اقتدار علمی برخوردار باشد، سایر ملت ها را ناگزیر از فراگیری زبان خود می کند. روی آوردن دانشجویان برای تحصیل به این کشور یا ایجاد کرسی آن زبان در دانشگاه سایر کشورها و استقبال از ترجمه آثار و تولیدات دانشمندان، نویسندگان، شاعران و هنرمندان نیز از جمله نشانه های اقبال به یک فرهنگ یا تمدن متعالی است. همزبانی مقدمه ای مهم برای هم اندیشی و همدلی است و لذا خدای متعال همواره پیامبران خود را از میان مردم (2) و همزبان با آنان (3) مبعوث کرده است تا پیامشان قابل فهم و اثرگذار باشد. الفاظ و حروف مشترک، حد نازل همزبانی است. همزبانی فرهنگی، خویشاوندی استوارتری را بنا می کند. از وحدت باورها و آداب و رسوم بالنده تا هنر و ادبیات و آواها و اصوات و نمادها و نشانه ها و... اینکه پیامبر بزرگ، حضرت ابراهیم علیه السلام، کار “پیام” رسانی خود را با همزبانی فرهنگی آغاز می کنند و نه تنها با گویش لفظی که بر اساس بینش و منطق عامه مردم زمان خود، ابتدا ادعای ستاره پرستی، ماه پرستی و خورشیدپرستی می کنند و سپس دلایل اعلام شده برای چنین پرستشی را نقض و توحید و یکتاپرستی خود را اظهار می دارند (4)، نشانی از گستره مفهوم و تأثیر همزبانی بر اساس مخاطب شناسی و اعتمادسازی و توجه به نگرش و بینش دریافت کننده پیام است. روش حضرت ابراهیم (ع) یکی از مصادیق بکارگیری “حکمت” در شیوه تبلیغ (5) و مهندسی پیام در آن زمان است.

فلسطین؛ کلید رمزآلود گشایش درهای فرج

سه شنبه 94/4/16

اشاره کتابهای آسمانی وخصوصا قرآن کریم به سرنوشت تاریخ وسرانجام پیکار جبهه حق وباطل، وبیان نشانه های زمان فرارسیدن آن ازسوی امامان معصوم علیهم السلام به پیروان خود، اقدامی بی هدف وازسرتفنّن نبوده است.

علائمی که پیشوایان دینی دربیانی رمز آلود وگاهی صریح (به تناسب ظرفیت مخاطبان)درمورد رویدادهای بزرگ پیش رو بیان داشته اندباهدف ایجاد هشیاری بیشتر درمحاسبه شرایط ،وکسب آمادگی لازم درجبهه حق و غافلگیر نشدن موءمنان دربرابرفتنه ها وفراز وفرودهای آخرالزمان است.

ازنشانه های اعلام شده دربیان امام باقرعلیه السلام، "یوم الأبدال" است.(1)یعنی روزگار تبدیل شدن انسانهاواوج گرفتن "ریزشها ورویشها" . انسانهایی باسابقه ایمان وانقلابیگری ومبارزه، درابتلائات الهی وفتنه های زمینی، راه راگم میکنندوطعمه شیطان میشوند(2)وعده ای هم که به بیراهه رفته بودنددراثربرخی حوادث وکناررفتن نقابها هشیار میشوندوبه جمع موءمنان می پیوندند. اگرچه گفته شده است که حجم ریزشهادراین دوره بیش از رویشها است.

حوادث سالهای اخیر منطقه علیرغم چهره خشن ونتایج غم انگیز وتأسفبارخودیک اثر مثبت داشت وآن اینکه نقاب ازچهره بسیاری ازدولتهاوگروهها (ومذهب نماهای دست نشانده مدعی مسلمانی) انداخت وصف آراییهای حقیقی براساس ماهیت واقعی جریانها ، درمنطقه شکل گرفت وملتها،دوستان ودشمنان واقعی خودرا شناختند.

خطاب لطیف الهی...

دوشنبه 94/4/1

آنچه که به مردم مربوط می شد پرپیمان به صحنه آمده بود، به گونه ای که برگزار کنندگان مراسم هم مبهوت و غافلگیر شده بودند. در پیاده روی اربعین گذشته هم دل های بی شماری از زن ومرد و پیر و جوان با کودکانشان متوجه کربلا شده بود. میزبان که بر اساس تجربه سال های قبل، خود را برای پذیرایی انبوه زائران آماده کرده بود، شگفت زده شد.

آن گونه که خداوند در آیه 63 سوره انفال می فرماید: "پیوند زدن و به حرکت آوردن دل ها در مسیر هدایت الهی، تنها در محدوده قدرت اوست و اگر پیامبر(ص) همه ذخایر و ثروت های زمین را بذل و بخشش کند، نمی تواند این گونه دل ها را به هم پیوند بزند" و انبوه مردم را درشرایط دشوار، مصمم و مشتاق به میدان بیاورد. گویی هر از چند گاه باید چشم فرعون ها و نمرودها به وجود اراده ای برتر خیره شود. موسی ها و ابراهیم ها یکی پس از دیگری بیایند تا چراغ راه مردم شوند و راه بنمایانند.

سهم شیطان ازثروت ملی ما

سه شنبه 94/2/29

یکی ازنشانه های "رشدیافتگی" انسان،برخورداری ازتوان صیانت سرمایه وتأمین منفعت دردادوستدها است.(1) تحصیل ثروت ومراقبت وبهره برداری سالم ازآن، امری پسندیده است. آنچه ناپسنداست هدردادن ثروت ازطریق اسراف ویامصرف نادرست است.امیرالمؤمنین علیه السلام درمصرف زهدمی ورزیدند نه درتولید.بسیاری اززمینهای بایر اطراف مدینه را که به نخلستان تبدیل کردندوسپس وقف نمودندازمنظرارزش تلقی شدن تولید سرمایه بود.یکی ازشرایط وقف، مالکیت واقف است واگرزمینهای احیاءشده درمالکیت آن حضرت نبودوقف موضوعیت نمی یافت.

شناخت مفهوم وکاربرد"سرمایه" ، "سود وزیان"واصول وفنون دادوستد، فرصت شناسی وبکارگیری تلاش وپشتکار و "عقل حسابگر"وهشیاری و....همه ازلوازم تحصیل ثروت است.کسی که ثروتی را باتلاش ومجاهدت بسیار به دست می آورد درانتخاب شریک وهمکار ویاطرف دادوستد بی دقتی نمی کندوثروت خودرا نیز،دردسترس هرکه اظهار دوستی کند، قرارنمی دهد.

دادوستد فرهنگی معلم بامردم(2)

دوشنبه 94/2/7

اشاره: در قسمت اول این یادداشت به ضرورت گفتمان سازی مطالبات مردم و خانواده ها از معلمان کشور و چشم انداز جدیدی که در نظام تعلیم وتربیت ترسیم می کند پرداختیم. اکنون در قسمت دوم و پایانی یادداشت در بیان چگونگی ایفای نقش تربیتی معلم می پردازیم:

منظوراز"نقش تربیتی معلم"که حلقه مفقوده نظام تعلیم وتربیت فعلی وازمطالبات مهم خانواده هاست، این است که معلم در همان ساعاتی که به فعالیت آموزشی اشتغال دارد، به دلیل رعایت برخی ملاحظات (که درادامه این نوشتار آمده است)، تاثیر تربیتی نیزمی گذارد . در این صورت آن علمی ‌که دانش‌آموز به کمک معلم به آن دست می‌یابد، تبدیل به حجاب نمی‌شود وغروروجهل را دامن نمی‌زند.امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: رُبَّ عالِمٍ قد قَتَلَهُ جهله وعلمه معه لاینفعه.یعنی : چه بسا دانشمندی که مقهورجهل خود می شودودانشی که اندوخته است سودی به اونمی رساند. (نهج البلاغه حکمت104)

دادوستدفرهنگی معلم بامردم(1)

یکشنبه 94/2/6

سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری (ره) وهفته بزرگداشت مقام معلم فرصت مناسبی است تا بادغدغه معماری فردای کشور، مسائل نظام تعلیم وتربیت ومطالبات خانواده ها ومعلمان وپیشکسوتان فرهنگی، به گفتمان عمومی مردم تبدیل شودودرطول سال ادامه یابد.

وزارت آموزش وپرورش نیزدرفرض برخورداری ازچنین دغدغه ای ، می تواند خود پیش قدم این موضوع گردد وبرای آن بسترسازی نماید، هرچند رسانه های ارتباط جمعی وتریبونهای اجتماعی وفرهنگی نقش مهمتری می‌توانند ایفا کنند.اگر این رویکرد مورد توجه قرار گیرد هم زمینه مشارکت بیشترمردم درپیشبرد اهداف آموزش وپرورش رافراهم می سازد وهم اهتمام بیشتردولت به چاره اندیشی اساسی در هموارسازی تحول بنیادین آموزش وپرورش وتوجه به منزلت معلمان وبهبودکیفیت وکارآمدی نظام تعلیم وتربیت ر ا موجب می گردد واولین گام برای این مهم نیز انتخاب مدیری توانمندوبرخوردار ازاحساس مسئولیت لازم درقبال مطالبات مردم است.

حفاظت ازهویت فرهنگی محیط زیست

یکشنبه 94/1/30

محیط فرهنگی سالم می‌تواند استعدادهای انسان را شکوفا سازد و توسعه و پیشرفت را میسر؛ همچنان که فرهنگ پَست زیست محیطی وپیامهای آلوده آن ، می‌تواند هشیاری وتعقل راسلب نموده وانسان را در حد یک ابزار برای اهداف مادی و انتفاعی ارسال کنندگان آن پیامها تنزل دهد و به حضیض بی منزلتی برساند.

فرهنگ که یکی از وجوه تمایز انسان با حیوان است از جهت مفهومی از «اندیشه و نگرش» نشأت می‌گیرد، اما از جهت رفتاری حتماً تحت تأثیر نظام تعلیم و تربیت است؛ از خانه تا مدرسه و اجتماع و از قبل تولد تا دوره کمال.

بیماری فرهنگی یعنی آسیب دیدگی و تضعیف این «وجه تمایز» و در معرض خطر قرار گرفتن آن. مسائل و اقتضائات بیماری فرهنگی از بسیاری جهتها شبیه بیماری جسمی است؛ مثلاً قابل پیشگیری و قابل درمان است، البته اگر علائم آن به موقع و درست تشخیص داده شود و بدخیم نشده باشد. همچنین می‌تواند حیات بیمار و یا افراد معاشر با او را تهدید کند و اگر شدت یابد، بیمار بستری می شود و اگر مُسری باشد قرنطینه (ایزوله) می‌ گردد تامحیط زیست آلوده نشود، وبه دیگران نیز هشدار داده می‌شود که به او نزدیک نشوند و یا در صورت نزدیک شدن، از لباس و کفش و کلاه و ماسک مخصوص استفاده کنند و خیلی زود آن محل را ترک نمایند.

جای خالی همدلی وهمزبانی چگونه پرمیشود؟

چهارشنبه 94/1/26

نامگذاری سال، همواره باهدف عطف افکارعمومی به "فرصتها"، وپیشگیری ازآسیبهاوتهدیدهای احتمالی انجام می شود، تا بتواندعزم ملی را درجهت ترمیم چالشهایاتعظیم هویت اسلامی وملی وانقلابی، درپی داشته باشد. همدلی وهمزبانی تمهیداتی داردکه اگرمحقق شود،دامنه آثار آن فراترازدولت وملت خواهدرفت وبرکات آن نیز.

باورداشت مردم وظرفیتهای عظیم وگره گشای آنان توسط حضرت امام خمینی قدس سره، منجربه تشکیل "بسیج" وحل معمای مقاومت درهشت سال دفاع مقدس و دستاوردهای عزت بخش آن شدواکنون نیزمی تواندبسیاری ازگره های بزرگ را بازکند.

دولتی که باچالشهای جدی اقتصادی مواجه است وهنوز منشوری از وعده های داده شده به مردم راپیش رو دارد......دولتی که می خواهد از اقتدار وعزت به دست آمده دراثرمقاومت وپایداری ملت ،پاسداری کند....دولتی که برای رسیدن به عدالت اقتصادی ،اجتماعی وسیاسی وزمینه سازی جهش‌های علمی به پشتوانه ایمان ومعنویت وحمایت وهمبستگی نیازمند است، ناگزیراست که فضای اعتماد وهمدلی وهمزبانی با ملت رافراهم کندوبه اقتضائات آن عمل نمایدتابتواند برای این ظرفیت عظیم ، انگیزه حضوروهمراهی بادولت درعبورازگردنه های حساس واهداف دشواررا فراهم آورد.

اسلام حداقلی یا حداکثری؟!

دوشنبه 93/12/25

مهلتی که خداوند به ابلیس داد، آمیخته با حکمت است. این امهال نه تنها مزاحمتی برای امر ربوبیت و پروردگاری ایجاد نمی‌کند که در بسیاری از موارد، مکمل مسئله اختیار انسان برای اعتلا است، تا سرنوشت خود را با “انتخاب” مبتنی بر عقل و فطرت و راهنمایی پیامبران، یا تبعیت از شیطان، ترسیم کند. آنچه که شیطان بر بعضی قلب‌ها “القا” می‌کند برای امتحان آنهاست. (1) مومن بصیر و هشیار در برابر این القا مقاومت می‌کند و تسلیم نمی‌شود اما کسانی که فاقد “قلب سلیم” اند راه‌های عقب نشینی از اسلام را جستجو می‌کنند و برای آن توجیه می‌تراشند.

خداوند می‌تواند راه پیامبران را در امر هدایت و راهبری انسانها هموار و آسان نماید، اما چون انبیا، معلم انسانها در نسل‌های بعدی هم هستند، زندگی آنها را سرشار از تلاش و جهاد و مبارزه برای تعیین سرنوشت قرار داده است، چرا که خداوند سرنوشت هیچ ملتی را تغییر نمی‌دهد مگر اینکه تغییر را از خودشان آغاز کنند. (2)